Jinekomastiye Neden Olan Hastalıklar
Erkeklerde meme büyümesi yani jinekomasti çoğu zaman özel bir sebebin bulunamadığı ve “idiyopatik jinekomasti” olarak adlandırılan tiptedir. Bununla birlikte jinekomastiye neden olan hastalıklar veya jinekomasti tanısı ile karışan bazı tümöral kitleler de söz konusu olabilir. Bu nedenle internetten edinilen bilgiler ışığında kendi kendinize tanı koymaya ve tedavi etmeye çalışmamalısınız.
Öncelikle mutlaka bir Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları uzmanına başvurmalısınız. Yapılacak olan muayene, kan ve radyolojik görüntüleme yöntemleri sonrasında memelerdeki büyümenin nedeni daha doğru şekilde ortaya konacaktır.
Erkek meme dokusu da tıpkı kadın memesi gibi süt bezleri ve bu süt bezlerinin aralarına ve çevresine yerleşmiş yağ dokusundan oluşur. Normalde yetişkin erkeklerin kanlarında erkeklik hormonu daha yüksek kadınlık hormonu daha düşüktür.
Kandaki bu hormon dengesinin bozulmasına, erkeklik hormonunun azalmasına veya kadınlık hormonunun artmasına yol açan bazı hastalıklar ve tüketilen maddeler dolaylı olarak süt bezlerinde bir artışa ve jinekomasti görünümüne neden olabilmektedir.
Jinekomastiye sebep olabilecek hastalıklara geçmeden önce insan yaşamında bazı dönemlerde doğal nedenlerle hormonal değişimlere bağlı olarak jinekomasti görülebileceğini ve bu durumun bir hastalık olmadığını fizyolojik bir süreç olduğunu belirtmek isterim. Bu durum özellikle yeni doğanlarda anneden geçen östrojen hormonu nedeniyle olabildiği gibi, ergenlik döneminde ve 50 yaş üzeri ileri yaş dönemlerinde söz konusudur.
Jinekomastiye Neden Olan Hastalıklar
Jinekomastiye neden olan hastalıklar veya jinekomastinin de bir belirti olarak görüldüğü hastalıkların temelinde kandaki erkeklik ve kadınlık hormonları arasındaki dengenin bozulmuş olması yatar.
- Hipogonadizm: Cinsiyet hormonunun değişik nedenlerle yeterince salgılanmamasına bağlı olarak kandaki hormon düzeyleri değişir.
- Klinefelter Sendromu: Kanda erkeklik hormonu seviyesi düşüktür.
- Hipofiz yetmezliği: Hipofiz bezinden salınan hormon seviyelerinde düşme söz konusudur.
- Tümörler: Testis, böbrek üstü bezi ve hipofiz bezi tümörleri.
- Hipertiroidi: Tiroid bezinin aşırı hormon salgılaması.
- Böbrek yetmezliği.
- Siroz gibi kronik karaciğer hastalıkları, karaciğer yetmezliği.
- Yetersiz beslenme ve açlık.
- Obezite.
- Travma veya ağır yaralanma.
Jinekomastiye neden olan hastalıkların tedavi edilmesi ve kandaki hormon seviyelerinin normale dönmesi durumunda jinekomasti görünümünde de gerileme olacaktır. Jinekomastinin cerrahi tedavisi düşünülmeden önce en az 1 yıl beklenmesinde yarar vardır.
Jinekomastiye Neden Olan İlaçlar
Jinekomastiye neden olan hastalıkların yanı sıra bazı ilaçlar da erkeklerde büyük göğüs sorununa neden olabilir. Bunlarda bazıları;
- Protein sentezini ve kas kitlesini artırmaya yarayan anabolik steroidler ve androjenik ilaçlar.
- Prostat büyümesi veya prostat kanserinde kullanılan ve kandaki erkeklik hormon seviyelerini düşüren anti-androjen ilaçlar.
- Endişe (anksiyete) tedavisinde kullanılan diyazepam türü sakinleştirici ilaçlar.
- Depresyon tedavisinde kullanılan trisiklik antidepresanlar.
- Ketokonazol, metronidazol veya izoniazid gibi bazı mantar ilaçları ve antibiyotikler.
- Simetidin, ranitidin veya omeprazol gibi mide barsak ülser tedavisinde kullanılan ilaçlar.
- Metotreksat, alkilleyici ajanlar, vinka alkaloidleri veya imatinib gibi kanser tedavisinde kullanılan kemoterapötik ilaçlar.
- Kalp ilaçları; ACE inhibitörleri, spironolakton, digoksin, amiodaron, verapamil, diltiazem, kalsiyum kanal blokerleri ve nifedipin.
- Metoklopramid benzeri barsak hareketlerini düzenleyen ilaçlar.
- AIDS tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar.
Bu ilaçların uzun süre kullanılması durumunda jinekomasti görülebilmektedir. İlaç kullanımı bırakıldığında ise zaman içerisinde meme boyutlarında da gerileme olacaktır. Jinekomastiye neden olan hastalıkların tedavisinden ve ilaçların kesilmesinden sonra göğüs büyüklüğünde oluşan gerilemenin ne kadar olduğuna karar vermek için en az 1 yıl beklenmesinde yarar vardır.
Jinekomastiye Neden Olan Maddeler
Jinekomastiye neden olan hastalıkların yanı sıra bazı maddelerin yoğun ve uzun süre kullanımı da göğüslerde büyümeye neden olabilir. Bunlardan başlıcaları;
- Aşırı ve uzun süreli alkol tüketimi.
- Marijuana (esrar).
- Kokain, Eroin bağımlılığı.
- Amfetamin gibi uyuşturucular.
- Jinekomastiye Neden Olan Yiyecekler
- Nohut
- Keten tohumu
- Maydanoz
- Susam
- Bezelye
- Soya fasulyesi, soya sütü, soya yoğurdu
- Hurma
- Kuru kayısı, kuru erik
- Ada çayı
Bu yiyecekler düzenli ve aşırı miktarlarda uzun süre tüketildiğinde kandaki erkeklik ve kadınlık hormon seviyelerindeki dengeyi bozma ve jinekomastiye neden olma ihtimalleri vardır.
Jinekomastiye Neden Olan Kremler
- Lavanta yağı
- Çay ağacı yağı gibi bitkisel kökenli esansiyel yağların düzenli olarak cilde uygulanması sonucu erkeklerde östrojen miktarını artırabildiği ve jinekomastiye sebep olabildiği bildirilmektedir.
Her ne kadar jinekomasti olguları araştırıldığında jinekomastiye yol açabilecek özel bir durum saptanamaz ise de yukarıda belirtilen hastalıkların ve diğer sebeplerin zamanında fark edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması hem jinekomasti gelişimini durduracak hem de meme boyutlarında gerileme sağlanacaktır.
Yalancı Jinekomasti
Erkeklerin göğüslerinde bölgesel yağ toplanması sonucu memelerin normalden büyük boyutlara ulaşması durumudur. Bu durum gerçek jinekomasti değildir. Genellikle çift taraflı ve fazla kilolu erkeklerde görülmektedir. Yalancı jinekomastinin de en etkin tedavisi öncelikle normal kiloya düşmek ve daha sonra da gerekiyorsa liposuction gibi cerrahi tedavi yollarına başvurmaktır.
Son olarak özellikle tekrar vurgulamak isterim ki meme boyutlarında büyümeye neden olabilen iyi veya kötü huylu tümöral kitlelerin jinekomasti sanılması ve herhangi bir tedavi yapılmaması da söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle kendi kendinize jinekomasti tanısı koymayınız ve tedavi etmeye çalışmayınız; mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.